معماری پایدار در شهرهای کویری ایران

عدم توجه به بنیادهای پایداری معماری سنتی ایران و عوامل گوناگون موثر بر آن، پیکری فرسوده و ناپایدار از بافت شهری به جای گزارده است. بدون شک پیشرفت تکنولوژی ضرورتی است که از آن نمی توان چشم پوشید، ولی این عامل نباید ارزش های ما را خصوصاً در زمینه پایداری محیط زیست دستخوش مخاطره نماید. در همین راستا می بایست راهکارهای فراموش شده در طراحی محیط مسکونی پایدار شناسایی شده و با به روز نمودن آن ها با توجه به تکنولوژی های موجود، از آن ها در طراحی ساختمان هایی پایدار استفاده نمود. در این جهان، معماران نیز همسو با سایر دانشمندان در پی یافتن راهکارهایی جدید برای تأمین زندگی مطلوب انسان بوده اند. بدیهی است که زندگی، کار، تفریح، استراحت و ... همه و همه فعالیت هایی می باشند که در فضاهای طراحی شده توسط معماران صورت پذیرفته و از آنجا که نقاط ضعف و قوت یک ساختمان بر زیست بوم جهان تأثیر مستقیم خواهد داشت، وظیفه ای بس حساس در این خصوص بر عهده معماران می باشد. کاربرد مفاهیم پایداری در معماری، مبحثی تازه را به نام معماری پایدار، معماری اکولوژیکی، معماری سبز و معماری زیست محیطی باز کرده است که همگی اینها دارای مفهوم یکسانی هستند و بر معماری سازگار با محیط زیست دلالت دارند. با جمع بندی نظرات و ایده های تمام نظریه پردازان فوق می توان گفت معماری پایدار که در واقع زیرمجموعه طراحی پایدار است؛ یکی از جریان های مهم معاصر است که عکس العملی منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار می رود. معماری پایدار مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و به طور کلی این سه مرحله را در برمی گیرد: 1ـ صرفه جویی در منابع 2ـ طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی 3ـ طراحی برای انسان، که هرکدام آن ها استراتژی های ویژه خود را دارند. بررسی شهرهای کویری ایران همچون یزد، کرمان و کاشان نشان می دهد که ویژگی های کالبدی بخش های تاریخی و سنتی شهرهای مزبور به میزان قابل توجهی با یافته های علمی جدید تطابق دارد. همچنین به نظر می رسد که هماهنگی محیطی مزبور، محصول فرایندی طولانی از آزمون و خطاهای مکرر بوده که در طی تاریخ و در جریان طراحی و ساخت بناها  و بافت های شهری به وقوع پیوسته است. با توجه به اینکه معماری سنتی ایران در مناطق کویری دارای پشتوانه ای قوی و پر بار از جنبه های گوناگون پایداری است؛ بررسی این ویژگی ها می تواند در خدمت برنامه ریزی، طراحی و مردمی نمودن محیط زندگی امروز قرار گیرد. بنابراین در این مقاله سعی می شود با مطالعه در مورد ویژگی های معماری سنتی از نظر پایداری و با توجه به نکات مثبت و قابل تطبیق شیوه ی زندگی امروزی و با بهره گیری از مزایای تکنولوژی در طراحی محیط مسکونی، فرصتی فراهم شود که در ادامه ی روند مذکور و در تطبیق و ترکیب آن با شرایط زمانی حال در راستای توسعه پایدار گام های بیشتری برداشته شود.